Dokąd zmierza Kościół?

Pytanie to z pewnością zadaje sobie wielu katolików na całym świecie. Nie jest łatwo na nie odpowiedzieć. Współczesny Kościół Katolicki boryka się z wieloma problemami: skandale w centralnej administracji Kościoła, przypadki pedofilii wśród księży, kwestia celibatu, kapłaństwa kobiet – to tylko niektóre z nich. Bez cienia wątpliwości stanowią wyzwanie zarówno dla duchownych, jak i dla wiernych.

Tendencja, z jaką muszą się zmierzyć to narastający ,,kryzys wiary”. Ludzie coraz częściej przestają się identyfikować z Kościołem Katolickim. Widać to najbardziej w krajach Ameryki Północnej, Europy Zachodniej, pustoszeją też parafie w Ameryce Łacińskiej. Na znaczeniu zyskują tam ruchy zielonoświątkowe, które prowadzą aktywną działalność misjonarską. W Europie Zachodniej odpływ wiernych spowodowany jest przede wszystkim nieugiętą postawą Kościoła w kwestiach światopoglądowych tj. aborcja, sprawa antykoncepcji czy związków partnerskich. Poza tym społeczeństwo traci zaufanie do Kościoła jako instytucji, w której na światło dzienne wychodzą skandale pedofilskie i finansowe. W miarę jak Kościół traci wiernych, traci też wpływy polityczne w wielu krajach. W dodatku coraz mniej mężczyzn wstępuje do stanu kapłańskiego. Księży brakuje przede wszystkim w Europie i Ameryce Północnej. Z drugiej strony, duchowni w krajach rozwijających się mają problem z brakiem środków na swoją działalność.

Nadzieja na zmiany
Wraz z wyborem argentyńskiego kardynała – Mario Jorge Bergoglio na 266. papieża, nadszedł czas przemian. Wielu widzi w nim (lub chce widzieć) tego, który przyczyni się do zmian w Kościele. Niektóre z nich przeszły już z fazy przygotowań do realizacji. To reforma Kurii Rzymskiej i uporządkowanie spraw związanych ze skandalami w centralnej administracji kościelnej. Nowy papież zrezygnował z apartamentu w Pałacu Apostolskim i zamieszkał w watykańskim hotelu. Nie korzysta z czarnych luksusowych limuzyn, wystarczają mu używane samochody. Zerwał z niektórymi tradycjami papieskimi i często zaskakuje swoją otwartością i skromnością. Wyraźnie dał do zrozumienia, że chce Kościoła ubogiego i dla ubogich. Tym samym zależy mu na odbudowaniu zaufania wiernych. Kościół i księża mają być bliżej człowieka i jego problemów. Od Kościoła jak i od samego papieża wierni oczekują wiele. Jednym z najbardziej palących problemów są afery związane z molestowaniem seksualnym dzieci przez księży i roli Kościoła w ich tuszowaniu. Papież Franciszek kontynuuje w tym względzie politykę Benedykta XVI, w której potępia pedofilię wśród księży i nakazuje odsuwanie ich od sprawowania funkcji kapłańskiej. Poza tym warto zwrócić uwagę na ankietę, którą Stolica Apostolska wysyła do wiernych. Watykan chce dzięki temu przygotować się do synodu poświęconego wyzwaniom duszpasterskim związanym z rodziną. To nowość w relacjach papieża z wiernymi. Pytania dotyczą m.in. rozwodów, procedur unieważniania małżeństw, nauczania Kościoła w kwestiach obyczajowych.

Perspektywy na przyszłość
Kościół musi się zmierzyć z postępującą laicyzacją europejskiego społeczeństwa. Europa była kontynentem, w którym katolicyzm odgrywał w życiu społecznym dużą rolę. Dziś „nowe serce katolicyzmu” kształtuje się w Ameryce Łacińskiej i państwach afrykańskich na południe od Sahary. Kościół XXI wieku przechodzi ogromny kryzys wynikający ze zderzenia postaw światopoglądowych z konserwatywnymi zasadami wiary. W czasie, gdy Kościół kurczy się na Zachodzie, rozwija się w Afryce i Azji. Niezwykle istotne będzie utrzymywanie przyjaznych więzi z innymi Kościołami chrześcijańskimi oraz judaizmem. Nie lada wyzwaniem będą też poprawne relacje z Islamem. Dodatkowym problemem będzie potrzeba większego wsparcia mniejszości chrześcijańskich w krajach, w których dochodzi do prześladowań i łamania prawa człowieka. Można zaobserwować podział na katolików konserwatywnych i liberalnych. Dostosowywanie się do stale zmieniającego się świata jest z jednej strony konieczne, z drugiej Kościół musi stać na straży doktryny. Prawdopodobny scenariusz to położenie akcentu na skuteczne duszpasterstwo i misje, ze szczególnym uwzględnieniem ubogich.
Jedno jest pewne – to będą ciekawe czasy dla Kościoła. A ciekawe często oznacza też trudne. Pozostaje pytanie, jak na nowe wyzwania odpowie Polska, jej duszpasterze i sami wierni.

Mariusz NAWROT